بلاگ نبض
برای پاسخ به این سوال اول بیایید مروری کوتاه بر تاریخ ماینینگ داشته باشیم. پس از آنکه ساتوشی ناکاماتو بر اساس تکونولوژی بلاکچین شبکه ارز دیجیتال بیتکوین را بر پا کرد. این ارز قیمت مشخصی نداشت. قیمت در بازار بر اساس عرضه و تقاضا تعیین میشود و چیزی که تقاضایی برای آن نیست ارزشی ندارد.
کم کم با برگذاری جلسات و نوشتن و مقالات علمی و معرفی ویژگیهای شگفت انگیز این اولین ارز دیجیتال علاقه مندانی برای آن پیدا شد. برخی پتانسیل های نهفته بیتکوین را دریافتند و شروع به سرمایه گذاری بر روی آن کردند اما این این ارز تا زمانی که نیازی برای آن ایجاد نشده بود همچنان نا شناخته باقی ماند. این زمینه را وب تاریک فراهم کرد. نیاز به تراکنش هایی که جایی ثبت نمیشود. و طرفین ناشناس باقی میمانند. اما این مسئله چه ربطی به ماینینگ دارد.
ماینینگ از کجا شروع شد؟
اولین تبادل کنندگان بیتکوین خودشان ماینر بودند. آنها با استفاده از کامپیوترهای شخصی خود اقدام به انجام هش لازم برای بلاکهای بیتکوین میکردند و بلاکهای اول را میساختند. با بالا رفتن تراکنشها، هوشمندی ناکاماتو در طرح ریزی شالوده بیتکوین هویدا شد. هرچه تراکنش ها و حجم بازار و در پی آن ماینرها بیشتر میشدند. پارامتر سختی تولید (Difficulty) افزایش میافت. تا جایی که دیگر تولید بیتکوین با استفاده از پردازنده های همه کاره و تک یا دو هسته ای آن زمان به صرفه نبود. اینجا بود که عده ای شروع به استفاده از ظرفیت پردازش موازی تراشههای گرافیکی کردند. پیش از این با تکنولوژیCUDA که یک رابط برنامه نویسی برای پردازنده های گرافیکیNVIDIA است و این شرکت آن را برای استفاده برنامه نویسان از ظرفیت پردازش موازی تراشه هایش ارائه کرده بود و بعدها OPEN CL زمینه این کار فراهم شده بود، اما کم کم و با افزایش دیفیکالتی (سختی تولید)، این کار تخصصیتر شد و شرکتهایی همچون بیت مین شروع به استفاده از پردازندههایی که به طور اختصاصی برای ماینینگ طراحی شده بود کردند و با به کارگیری همزمان از تعداد زیادی از این تراشهها ماینرهای ASIC پدید آمدند. ASIC (با تلفظ اِیسیک) سر واژه عبارت Application-specific integrated circuit است که به مدارات مجتمع (IC) هایی اطلاق میشود که نه برای پردازش عمومی بلکه به طور دقیق برای انجام کاربردی خاص طراحی شده اند و نتیجه آن انجام آن کار با مصرف انرژی کمتر و عملکرد بسیار بالاتر است.
پارامترهای موثر در بازده ماینر
حالا تکلیف مشخص تر شد. پس بهترین راه برای ماینینگ استفاده از تجهیزاتی است که به طور تخصصی ویژه این کار طراحی شده اند. اما چگونه از میان شرکتهای مختلف و این همه تجهیزات با مشخصات مختلف که در این مدت کوتاه وارد بازار شده اند ماینر مناسب را انتخاب کنیم.
اینجاست که باید ابتدا با پارامترهایی که در راندمان تولید این تجهیزات موثر است آشناتر شویم. برخی از این پارامترها را تقریباً هر کس که کمی با ارزهای دیجیتال آشنا باشد میداند و برخی کمی تخصصی تر هستند. بعضی از این پارامترها هم نیاز به پیشبینی و تحلیل های آماری دارند.
در این مقاله سعی میکنیم تمام این پارامترها را به زبانی ساده توضیح و تاثیر آن بر عملکرد تجهیزات را شفاف کنیم.
هش ریت (HashRate): برای انتخاب یک ماینر پیش از هر چیز هشت ریت آن را باید در نظر بگیرید. این مهم ترین پارامتر برای یک ماینر است. هش ریت در واقع قدرت محاسباتی یک ماینر است. مفهوم هش را در بالا توضیح دادیم. هشها همان اجزاء تشکیل دهنده بلوک ها هستند. این پارامتر با واحد میزان تولید هش در ثانیه یا (H/s) اندازه گیری میشود که میتواند از ضرایب هزار (KH/s) میلیون (MH.s) یا میلیارد (TH/s) محاسبه شود. البته در برخی الگوریتمها به جای هش از سُل (Sol) استفاده میشود که همین مفهوم را در بر دارد.
نکته مهم این است که این ضریب تنها در ماینرهای با الگوریتم یکسان قابل مقایسه است. شما نمیتواند در دو ماینر با دو الگوریتم متفاوت این مورد را با هم مقایسه کنید! حتی در یک دستگاه چند الگوریتمی با قدرت پردازش یکسان مثل برخی مدلهای بایکال جاینت (Baikal Giant) با هر الگوریتم Hash-Rate متفاوتی به دست می آورید.
میزان مصرف (Power Consummation): میزان مصرف یک ماینر در محاسبه درآمد آن ماینر بسیار موثر است. اینجاست که تفاوت درآمد (profit) و بهره دستگاه (benefit) به دست میآید. به طور خیلی ساده:
درآمد = بهره دستگاه – هزینه مصرف برق
بهره وری (Power Efficiency): بهره وری در واقع همان نسبت مصرف انرژی به میزان تولید یک دستگاه است به صورت واحد ژول بر هش (J/H) بیان میشود. در دستگاههای با قدرت بیشتر این واحد به صورت ژول بر هزار هش (J/KH) یا ژول بر میلیون هش (J/MH) یا ژول بر میلیارد (J/TH) هش محاسبه میشود. هر چه این ضریب پایین تر باشد یعنی مقدار انرژی کمتری مصرف میشود تا یه هش تولید شود یا به عبارت بهتر آن هش ارزان پایتان در میآید.
در مورد پارامترهای دیگری مانند درجه کار کرد و دمای محیط کار، رطوبت و جریان هوای لازم (AirFlow) برای عملکرد صحیح دستگاه مشاوران دوریکوین در زمان خرید و نصب، اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار میدهند.
اما چیزی که شما برای انتخاب درست نیاز دارید بدانید را از اینجا به بعد توضیح میدهیم. اینها اطلاعاتی است که تعیین میکند ماینر شما چه عملکرد و بازگشتی خواهد داشت.
الگوریتم های ماینینگ
تا اینجای کار محاسبات مانند هر دستگاه دیگری بود ولی از اینجا به بعد پارامترهای عمومی تمام میشود. هر ارز دیجیتال برای کد گذاری از یکی از الگوریتمهای رمز گذاری استفاده میکند. دلیل آنکه به ارزهای دیجیتال، رمز ارز (CryptoCurrency) میگویند دقیقاً همین است. این الگوریتمها چیز بدیعی نیست. شما روزانه به طور پی در پی از اکثر آنها بدون آنکه خودتان بدانید در ارسال و دریافت اطلاعات استفاده میکنید. اگر شما اقدام به اسمبل کردن یک کامپیوتر ویژه ماینینگ کنید. تقریباً میتوانید هر ارزی را تولید کرد. پلتفرمهای عمومی مثل X86 و ARM به راحتی قابل برنامه نویسی هستند و حتی میتوانید با گوشی خود اقدام به تولید ارز دیجیتال کنید. (به کامپیوترهایی که با به کار گیری همزمان چندین کارت گرافیک گاهی تا ۱۸ کارت یا حتی بیشتر برای تولید ارز دیجیتال ساخته میشوند اصطلاحاً ریگهای ماینینگ (Minning Rig) گفته میشود. اما وقتی نوبت به عملکرد بهینه میشود و پای ماینرها به میان میآید کار تخصصی تر میشود. برای بهترین عملکرد شما مجبور هستید که انعطاف پذیری را رها کنید تا بتوانید همان کار را به بهترین نحوه ممکن و با بیشترین راندمان ممکن انجام دهید. ماینرهای ایسیک (ASIC) عموما برای تولید هش ها با یک الگوریتم خاص طراحی میشوند. البته معدود دستگاههایی به خصوص از کمپانی Baikal هستند که به صورت چند الگوریتمی (Multi Algorithm) عمل میکنند اما عموما این دستگاهها نسبت به دستگاه هایی که برای یک الگوریتم خاص طراحی شده اند عملکرد و بهره وری کمتری دارند.
حالا که کمی در مورد الگوریتمها میدانید بد نیست لیستی از الگوریتمها و ارزهایی که بر پایه آنها تولید میشود نیز داشته باشیم. اینها الگوریتمها و ارزهای پرطرفدار و پرکاربرد هستند و قصد ما ارائه لیست کامل نیست.
SHA256: یک الگوریتم بسیار پایه و بسیار پر کاربرد در دنیای رمز گذاریست که ارزهایی مانند بیتکوین (Bitcoin) و برخی زیر شاخه های آن مانند بیتکوین کش (Bitcoin Cash) که اصطلاحاً به آنها فورکهای (FORK) بیتکوین میگویند از آن استفاده میکنند. این الگوریتم در دنیای ماینینگ نیز مانند دنیای واقعی بسیار پر طرفدار است. دیگر ارزهای رایج برای استخراج با این الگوریتم عبارتند از E-Mark)) ، (Universal) و لایتکوین کش (LitecoinCash).
Ethash: این الگوریتم، الگوریتم تازه ای در دنیای ماینینگ نیست ولی الگوریتم پایه دومین ارز دیجیتال پرطرفدار جهان یعنی اتریوم (Ethereum) است. تا کمی پیش تنها راه تولید این ارز استفاده از ریگهای ماینینگ و نیاز به دانش فنی و دردسرهای استفاده از یک کامپیوتر با چندین کارت گرافیک بود ولی با ورود ماینرAntminer E3 شرایط بازی عوض شد و بالاخره ماینر اختصاصی این ارز نیز به بازار آمد تا طرفداران آن به راحتی با دردسر و هزینه کمتر و کمترین دانش فنی بتوانند این ارز را تولید کنند. کارشناسان، برای اتریوم آینده روشنی متصورند و همین استقبال از این ماینر، الگوریتم را زیاد کرده.
Scrypt: اسکریپت در دنیای رمزگذاری الگوریتم معتبریست و الگوریتم ماینینگ لایتکوین (Litecoin) محسوب میشود. البته استخراج لایتکوین اکنون به صرفه نیست و مالکان ماینرهای Scrypt بیشتر از آن برای استخراج زیر فورکهای اسکریپت DGB و Verge استفاده میکنند.
X11: این الگوریتم پایه برای یکی از ارزهای معتبر دیجیتال به نام دش (DASH) است. هرچند استخراج Cannabiscoin (CANN) و تعدادی ارز دیگر هم بر پایه آن انجام میشود که گاهی سود بیشتری دارد.
Blake(2B): نسخه ۲B بلیک یکی از اسکریپتهای محبوب این روزهای ماینر هاست با Antminer A3 برای اولین بار این الگوریتم پا به دنیای ماینرهای ASIC گذاشت. با افزایش مجموع پردازش جهانی و سختی تولید (بعدتر توضیح داده خواهد شد)، سودآوری این دستگاه کاهش یافت، اکنون با وارد شدن ماینرهای INNOSILICON S11 Siamaster و Dragonmint 52 با قدرتی نزدیک به ۵ برابر، دوباره این اسکریپت به اسکریپت محبوب ماینرها تبدیل شده است.
Blake256 R4: این الگوریتم اکنون یکی از سودآورترین الگوریتمهای دنیای ماینینگ به شمار میرود، ارز اصلی برای تولید Decred است. تنها ماینر موجود برای استخراج ارز با این الگوریتم در حال حاضر INNOSILICON D9 DecredMaster است. که در زمان نگارش این مطلب بالاترین سود را در میان سایر تجهیزات دارد.
CryptoNight: الگوریتم کریپتونایت یکی دیگر از الگوریتم های محبوب این روزهای دنیای ماینرهاست. این الگوریتم برای استخراج ارز (Monero) استفاده میشد ولی بعد از تغییر الگوریتم مونرو به CryptoNightV7 اکنون فورکهای آن با نامهای مونرو اورجینال (Monero Original) و مونرو کلاسیک (Monero Classic) جای آنرا برای استخراج گرفتهاند. الکترونیوم (Electroneum) و دیجیتال نوت ((Digitalnoteو کربو (Karbo) دیگر ارزهای استخراجی هستند.
CryotoNightV7: این الگوریتم اکنون جایگزین الگوریتم اصلی CryptoNight برای استخراج مونرو شده است. شرکتهای تولید کننده ماینر قول دادهاند نسخه ارتقا داده شده سخت افزار (FrameWare) را برای ماینر های کریپتونایت عرضه کنند ولی در زمان نگارش این مطلب ماینری برای استخراج آن وجود ندارد. بدیهی است دوریکوین در صورت عرضه FrameWare جدید آنرا برای مشتریان خود منتشر میکند و ماینرهای جدیدی که برای این اگوریتم عرضه شود را به سرعت در اختیار مشتریان خود قرار خواهد داد.
در بخش بعدی این مطلب به توضیح درباره سختی تولید (Difficulty) و نحوه محاسبه و افزایش آن میپردازیم….